|
CLÀR-INNSE |
||
|
Facal gràmair |
Eisimpleir |
Far a faighear e |
|
Ainmearan / Nouns |
||
| fireannta – masculine prepositional, possessive | air a’ bhòrd, ris a’ bhodach còta a’ bhalaich | Rudan |
| boireannta – feminine prepositional, possessive | aig an uinneig mhòir a’ glanadh na h-uinneig(e) | Rudan |
| ainmear – iomarra noun – plural | na taighean, na h-uinneagan na balaich, na bùird | Rudan |
| ainmear – roimhearach prepositional / dative | air a’ bhòrd bheag anns a’ chraoibh mhòir | Far a bheil rudan |
| ainmear – gairmeach noun – vocative | a Sheumais, a Sheonag a bhalaich bhig | Measgachadh |
|
Gnìomhairean / Verbs |
||
| tràth – làthaireach present tense | tha, a bheil, chan eil | Rudan a tha a’ tachairt aig an àm seo |
| tha mi a’ dol ann | Rudan a tha a’ tachairt aig an àm seo | |
| am bi thu a’ dol ann tric? | Rudan a tha a’ tachairt aig an àm seo | |
| tràth – seachad past tense | chuir, an do chuir dh’òl, cha do dh’òl | Rudan a thachair ron a seo |
| chaidh, chuala, chunnaic, fhuair, ràinig, rinn, rug, thàinig, thug, thuirt | Rudan a thachair ron a seo | |
| bha, an robh, cha robh bha mi ag obair an-dè | Rudan a thachair ron a seo | |
| tràth – teachdail future tense | bidh/bithidh, am bi, cha bhi | Rudan a thachras san àm ri teachd |
| cuiridh, an cuir, cha chuir | Rudan a thachras san àm ri teachd | |
| nì, chì, thèid, gheibh, thig | Rudan a thachras san àm ri teachd | |
| tràth – coileanta perfect tense | tha mi air sin a dhèanamh tha mi air a cheartachadh bha iad air a’ chèic ithe | Rudan a thachair ron a seo Rudan a thachair ron a seo Rudan a thachair ron a seo |
| seachad-gnàthach habitual past tense | bhithinn, bhiomaid, bhiodh bhiodh e ann / chuirinn | Rudan a thachair ron a seo |
| briathar – òrdugh verb – imperative | bi, bithibh cuir, cuiribh | Measgachadh |
| briathar – cùmhnantach verb – conditional | bhithinn, bhiomaid, bhiodh nan dèanadh tu sin dhomh … | Rudan a tha aon cheum a-mach |
| briathar – fulangach verb – passive | chaidh an doras fhosgladh chaidh mo leòn rugadh e tha e air a leòn | Rud a bhith air a dhèanamh air rud |
|
Buadhairean / Adjectives |
||
| buadhairean adjectives | tha an uinneag beag bòrd mòr, uinneag bheag droch latha, deagh dhuine | Cò ris a tha rud no neach coltach Cò ris a tha rud no neach coltach Cò ris a tha rud no neach coltach |
| coimeasadh comparison | tha e nas fhaide, nas fheàrr am fear as motha, as gile | Cò ris a tha rud no neach coltach |
| co-ghnìomhair adverb/ adjective modifier | gu luath, an-diugh, shuas glè mhath, uabhasach math | Cò ris a tha rud no neach coltach |
|
Clàsaichean / Clauses |
||
| clàsan clauses | thuirt e gu bheil, gun robh, gum bi, gun do rinn, gun tig | Cùisean a tha aon cheum a-mach |
| thuirt e gur e sin e gur ann an sin a tha e | Cùisean a tha aon cheum a-mach Cùisean a tha aon cheum a-mach | |
| thill e nuair a bha e deiseil | Cùisean a tha aon cheum a-mach | |
|
Gnìomh-ainmearan / Verbal nouns |
||
| gnìomh-ainmear – rùnach verbal noun – intent/ infinitive | dol a dh’fhalbh dol a dhùnadh an dorais tha mi dol gad fhaicinn | Rudan a thachras san àm ri teachd |
| gnìomh-ainmear – coileanach verbal noun – complementing | ’s urrainn dhomh snàmh tha agam ri sin a dhèanamh feumaidh mi d’ fhaicinn | Rudan as urrainn dhut a dhèanamh |
|
Is |
||
| ‘is’ the verb ‘is’ | ’s e tidsear a tha ann ‘s e Iain a rinn sin ’s ann an sin a thachair e | Ag innse dè tha ann an rud no neach A’ cuir cuideam air rud A’ cur cuideam air rud |
|
Riochdairean / Pronouns |
||
| riochdair pearsanta personal pronoun | mi, thu, e, i, sinn, sibh, iad mise, thusa mi fhèin/fhìn | A’ bruidhinn gu pearsanta |
| alt pearsanta possessive pronoun | mo, do … mo bhaga, m’ ad-sa | A’ bruidhinn gu pearsanta |
| riochdair roimhearach prepositional pronoun | agam, agad, aige, aice rium, bhuam, asam, annad | Far a bheil rudan |
| riochdair dàimheach relative pronoun | sin an duine a thuirt e an e sin na fhuair thu? | Rudan a tha aon cheum a-mach |
| riochdair sònrachaidh demonstrative pronoun | seo, sin, siud a’ bheinn an taigh seo, sin, ud | Measgachadh |
| àireamhan / numbers | aon, dà / dithis / a’ chiad | Measgachadh |
| Roimhearan / Prepositions | ||
| roimhearan sìmplidh simple prepositions | ann am bogsa, bho dhuine, anns a’ bhùth, aig an uinneig | Far a bheil rudan |
| faisg air, còmhla ri | Far a bheil rudan | |
| roimhearan fillte compound prepositions | an aghaidh, air beulaibh, air cùl, ri taobh | Far a bheil rudan |
